Czym jest Profilaktyka 40 plus? Czy i jak z programu mogą skorzystać osoby uchodźcze z Ukrainy przebywające obecnie w Polsce? Gdzie uzyskać potrzebne skierowanie na darmowe badania? Na te i inne pytania odpowiedź znajdziesz w tym artykule. Zachęcamy do lektury!
Czym jest Profilaktyka 40 plus?
Wiele ze schorzeń, szczególnie na początku, nie daje objawów, które mogłyby budzić zaniepokojenie. Tymczasem nierzadko dolegliwości można szybko wyleczyć właśnie w początkowym stadium. Dlatego warto robić profilaktyczne badania. Pakiet takich badań dostępny jest w ramach programu Profilaktyka 40 plus. Zostały dobrane tak, aby wykryć częste choroby wcześniej. Program ma pomóc pacjentom uniknąć długotrwałego leczenia będącego skutkiem zbyt późnej diagnozy. Skupia się przede wszystkim na wykrywaniu nowotworów oraz chorób układu krążenia.
Profilaktyka 40 plus to program zdrowotny kierowany do każdej osoby uprawnionej do korzystania z ochrony zdrowia w Polsce powyżej 40. roku życia. Oznacza to, że korzystać z niego mogą także obywatele Ukrainy mieszkający legalnie w Polsce. W ramach akcji dostępny jest jednorazowy pakiet darmowych badań. Koniec programu zaplanowany jest na czerwiec 2024 roku.
Profilaktyka 40 plus: lista dostępnych badań
Program oferuje pakiety osobne badań dla kobiet i mężczyzn, a także pakiet wspólny. Jak informuje Ministerstwo Zdrowia, że lista badań obejmuje:
- morfologię krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi – to badanie pozwala wstępnie wykryć ostre i przewlekłe stany zapalne, zaburzenia odporności, choroby autoimmunologiczne, choroby krwi, np. skazę krwotoczną, anemię, nowotwory (np. białaczkę);
- stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy – aby ocenić ryzyko miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych. To badania pomocne również w diagnostyce zaburzeń gospodarki lipidowej, czyli m.in. poziomu cholesterolu i trójglicerydów;
- stężenie glukozy we krwi – służy rozpoznawaniu cukrzycy i stanu przedcukrzycowego;
- próby wątrobowe: AlAT, AspAT, GGTP – dostarczają informacji na temat stanu wątroby oraz innych narządów. Pomagają wykryć zapalenie wątroby wywołane przez wirusy B i C, stłuszczenia spowodowanego otyłością, zaburzeniami gospodarki tłuszczowej, cukrzycą czy nadużywaniem alkoholu. Próby wątrobowe pozwalają również wykrywać nowotwory wątroby;
- poziom kreatyniny we krwi – badany głównie w celu oceny prawidłowego działania nerek, może być wskazaniem do dalszych badań diagnostycznych;
- badanie ogólne moczu – istotne w diagnozowaniu, prognozowaniu i monitorowaniu przebiegu wielu chorób, przede wszystkim nerek i dróg moczowych;
- badanie poziomu kwasu moczowego we krwi – najczęściej służy wykrywaniu dny moczanowej, ale też zatrucia i niewydolności wątroby;
- badanie krwi utajonej w kale metodą immunochemiczną (iFOBT) – wykonuje się je przede wszystkim w kierunku wczesnego wykrycia raka jelita grubego oraz w diagnostyce chorób związanych z zaburzeniami układu trawiennego;
- pomiar ciśnienia tętniczego – pozwala wykrywać nadciśnienie tętnicze;
- pomiar masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie;
- obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI).
Dodatkowo dla mężczyzn resort zdrowia przewidział badanie PSA, które służy sprawdzaniu poziomu antygenu gruczołu prostaty i umożliwia wczesne wykrycie raka tego gruczołu.
To, na jakie badania w ramach programu zostanie się skierowanym, zależy od odpowiedzi w ankiecie, jaką trzeba wypełnić podczas zapisywania się do programu.
Profilaktyka 40 plus dla osób uchodźczych z Ukrainy
Osoby, które przybyły z Ukrainy po 24 lutego 2022 roku, mogą korzystać z opieki medycznej w polskich placówkach, które podpisały umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) na takich samych zasadach jak obywatele Polski. Gwarantuje to Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy.
Ustawa zapewnia opiekę medyczną również:
- żonom i mężom osób z Ukrainy, którzy nie mają obywatelstwa ukraińskiego,
- obywatelom Ukrainy, którzy posiadają Kartę Polaka,
- członkom ich rodzin i osobom pozostającym we wspólnym pożyciu.
Czytaj dalej 👉 Jak działa NFZ? Publiczna opieka medyczna dla uchodźców z Ukrainy
Z programu Profilaktyka 40 plus korzystać zatem mogą osoby z uchodźcze z Ukrainy, które ukończyły 40. rok życia.
Jak wziąć udział w akcji? Najpierw trzeba wypełnić ankietę. Jest dostępna w Internetowym Koncie Pacjenta oraz pod numerem infolinii 989 lub bezpośrednio w laboratorium uczestniczącym w programie. Niestety obecnie jest ona dostępna wyłącznie w języku polskim i, jak przekazało nam biuro prasowe Ministerstwa Zdrowia, dopiero rozważane jest przygotowanie wersji ukraińskojęzycznej.
Ankietę można znaleźć w Internetowym Koncie Pacjenta. Aby do niej dotrzeć, należy wejść w zakładkę Profilaktyka i wybrać Ankiety. Jej wypełnienie możliwe jest również poprzez skorzystanie z infolinii 989. Niektóre z laboratoriów zapewniają osobom z Ukrainy pomoc w wypełnieniu kwestionariusza, ale udzielenie takiego wsparcia nie jest gwarantowane i zależy od decyzji danej placówki.
Ankieta wstępna i skierowanie na badania
Ankieta została przygotowana dla osób w dwóch grupach wiekowych: od 40 do 64 lat oraz 65 lat i więcej.
Odpowiedzi w ankiecie dla osób do 64. roku życia udziela się poprzez zaznaczenie jednej opcji, a tam, gdzie to niezbędne, kilku. Pytania dotyczą:
- masy ciała, wzrostu i obwodu w pasie,
- ryzyka chorób układu krwionośnego,
- aktywności fizycznej,
- sposobu odżywania się,
- picia alkoholu,
- palenia lub innych form używania tytoniu i nikotyny,
- ryzyka chorób onkologicznych.
Kwestionariusz dla osób powyżej 65. roku życia jest krótszy. Składa się z pytań, na które należy odpowiedzieć „tak” lub „nie”. Osoba udzielająca odpowiedzi zostanie zapytana o:
- przejście w ciągu ostatnich 12 miesięcy badań:
- ciśnienia krwi,
- poziomu cholesterolu,
- poziomu glukozy/cukru,
- prowadzenie aktywnego trybu życia,
- palenie tytoniu,
- leczenie się z powodu chorób tarczycy/endokrynologicznych,
- objawy ze strony przewodu pokarmowego jak zmiana rytmu wypróżnień lub krew w stolcu,
- występowanie nadwagi u rodzeństwa, rodziców lub dzieci badanego,
- czy rodzeństwo, rodzice lub dzieci chorowały na nowotwór przewodu pokarmowego.
Po udzieleniu odpowiedzi na pytania w Internetowym Koncie Pacjenta wypełniający otrzyma ofertę wybranych badań. Należy ją zatwierdzić i poczekać, aż system wygeneruje e-skierowanie, co może zająć 2 dni robocze. Informacje o skierowaniu właściciel konta otrzyma na numer telefonu lub e-mail.
Jak zapisać się do badania?
Po otrzymaniu skierowania uczestnik programu powinien wybrać laboratorium, które uczestniczy w programie, i umówić się na realizację badań. Ministerstwo Zdrowia przygotowało mapę z adresami i numerami telefonu do placówek uczestniczących w programie Profilaktyka 40 plus (tutaj). Obecnie strona dostępna jest jedynie w języku polskim.
Informacje w języku ukraińskim zapewnia natomiast specjalna infolinia Narodowego Funduszu Zdrowia. Pod numerem 800 190 590 dzwoniący mogą otrzymać dane dotyczące zasad korzystania z opieki zdrowotnej w Polsce. Infolinia dostępna jest 24 godziny na dobę 7 dni w tygodniu.