Zgodnie z raportem z badania sondażowego „Uchodźcy wojenni z Ukrainy. Rok w Polsce”, przeprowadzonego przez Platformę Migracyjną EWL i Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego już 82% uchodźców z Ukrainy znalazło pracę w Polsce. Nie byłoby to możliwe bez pomocy organizacji pozarządowych (m.in. w formie kursów języka polskiego i wsparcia w procesie poszukiwania zatrudnienia), przychylnych przepisów polskiego prawa (tj. ułatwionej procedurze zatrudniania osób z Ukrainy) oraz indywidualnej motywacji Ukraińców i Ukrainek. Poniżej przedstawiamy zbiór najważniejszych informacji i porad dotyczących rynku pracy dla ukraińskiej społeczności w Polsce.
Jak można wykorzystać wyszukiwarkę Mapuj Pomoc w poszukiwaniu zatrudnienia?
Jedną z dostępnych kategorii wyszukiwania w bazie Mapuj Pomoc jest „pomoc w poszukiwaniu pracy”. Po wybraniu tej opcji pojawi się lista organizacji, które prowadzą takie działania, jak:
- poradnictwo zawodowe i z zakresu prawa pracy;
- działania edukacyjne z zakresu rynku pracy w Polsce (m.in. legalizacja zatrudnienia, rejestracja działalności gospodarczej w Polsce, prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy);
- różnorodne platformy online wspierające uchodźców w poszukiwaniu pracy;
- portale z ofertami pracy.
Polska otwiera swoje drzwi dla uchodźców z Ukrainy
Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy z dnia 12 marca 2022 roku wprowadza zasadę ogólnego dostępu obywateli Ukrainy do polskiego rynku pracy. W Polsce może podjąć zatrudnienie obywatel Ukrainy*, który:
- przebywa legalnie w Polsce i ma ważny tytuł pobytowy (tj. zezwolenie na pobyt stały lub czasowy, paszport w przypadku wjazdu i pobytu na terytorium Polski w ruchu bezwizowym, zaświadczenie o korzystaniu z ochrony czasowej)
- przybył legalnie na terytorium Polski w okresie od 24 lutego 2022 roku z terenu Ukrainy i deklaruje zamiar pozostania w Polsce.
*w tym małżonek obywatela Ukrainy, która nie ma obywatelstwa ukraińskiego pod warunkiem, że przybył na teren Polski z terytorium Ukrainy z powodu działań wojennych prowadzonych na tym obszarze
*w tym obywatel Ukrainy posiadający Kartę Polaka oraz członkowie jego najbliższej rodziny (współmałżonkowie, małoletnie dzieci obywatela Ukrainy, małoletnie dzieci współmałżonka obywatela Ukrainy, inni bliscy krewni, którzy mieszkali razem jako jedna rodzina z obywatelem Ukrainy lub jego współmałżonkiem bezpośrednio przed przybyciem do Polski i którzy byli w tym czasie całkowicie, lub częściowo na utrzymaniu obywatela Ukrainy, lub jego współmałżonka).
Warto dodatkowo podkreślić, że zasada, iż obywatel Ukrainy, który przekroczył granicę polsko-ukraińską po 24 lutego 2022 roku, straci legalne prawo pobytu, jeśli wyjedzie z Polski na ponad 1 miesiąc nie dotyczy osób, które są zobowiązane do pracy lub świadczenia usług poza Polską przez firmy działające na terytorium Polski.
Na początek — rodzaje zatrudnienia w Polsce
Poszukując pracy w Polsce, natkniemy się na kilka rodzajów umów proponowanych przez pracodawców. Różnią się one od ukraińskich form zatrudnienia, dlatego konieczne jest zapoznanie się z ich polskimi odpowiednikami. Potrzebne informacje można znaleźć poniżej:
- artykuł „Formy zatrudnienia w Polsce” na portalu Pracuj.pl
- informacje na temat umowy o pracę i cywilnoprawnych form zatrudnienia Głównego Inspektoratu Pracy
- informacje przygotowane przez organizację pozarządową „Unions Help Refugees”
Obowiązki pracodawcy
Pracodawca ma obowiązek traktować obywatela Ukrainy tak samo, jak obywatela polskiego w ramach stosunku pracy. Osoby, które po raz pierwszy mają do czynienia z polskim rynkiem pracy są bardziej narażone na nadużycia ze strony nieuczciwych zatrudniających — dlatego należy pamiętać, że:
- wynagrodzenie pracownika z Ukrainy nie może być niższe niż płaca minimalna (umowa o pracę – 3490 zł brutto i 3600 złotych brutto od 1 lipca 2023 r.) lub minimalna stawka godzinowa (22,80 zł brutto, a od 1 lipca 2023 r. 23,50 zł brutto)
- umowa o pracę, umowa zlecenie, umowa o dzieło musi być sporządzona w formie pisemnej
- pracodawca ma obowiązek przedstawić Ci tłumaczenie umowy w zrozumiałym dla Ciebie języku
- w zależności od umowy pracownik jest objęty ubezpieczeniem — emerytalnym, rentowym, wypadkowym, chorobowym — i razem z pracodawcą opłaca składki (informacje o tym, jak można sprawdzić, czy zatrudniający wypełnia swój obowiązek znajdziesz tutaj)
Nostryfikacja ukraińskiego dyplomu
Nostryfikacją dyplomu nazywamy proces, w którym organ administracyjny kraju docelowego potwierdza odpowiedniość i ekwiwalentność dyplomu uzyskanego w kraju pochodzenia. Konieczność przeprowadzenia tej procedury stała się barierą dla uchodźców poszukujących pracy (ze względu na 3-miesięczny okres trwania nostryfikacji). Najważniejsze informacje o tej procedurze możesz znaleźć tutaj.
Zgłaszanie nadużyć
Jeżeli Twój pracodawca potraktował Cię niezgodnie z prawem, możesz zgłosić to do Państwowej Inspekcji Pracy, Wystarczy napisać skargę — ta powinna być zweryfikowana niezwłocznie (nie później jednak niż w terminie 1 miesiąca). Swoich praw możesz dochodzić także drogą sądową.
Materiały dodatkowe
Więcej informacji dotyczących prawa pracy i zatrudnienia w Polsce można znaleźć w poniższych materiałach dodatkowych:
- Informator „Nowy pracownik. Obowiązki pracodawcy”
- Informator „Pobyt i praca w Polsce”.
- Platforma Unions Help Refugees (jest możliwość nawiązania bezpośredniego kontaktu w konkretnej sprawie dotyczącej zatrudnienia)
- poradnik „Życie i praca w Polsce” Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej