Od pierwszych chwil po eskalacji wojny w Ukrainie do naszego kraju przybywają uchodźcy, które szukają bezpiecznego schronienia dla siebie i swoich rodzin. Wśród nich są także osoby z niepełnosprawnościami i przewlekłymi chorobami. Aby skutecznie im pomagać, potrzebne jest m.in. wsparcie informacyjne, a także wsparcie asystentów językowych i kulturowych. Z artykułu dowiecie się, jak realizuje je Stowarzyszenie Mudita. Poza tymi formami wsparcia Stowarzyszenie Mudita prowadzi również Integracyjny Punkt Wsparcia w Warszawie, w którym odbywają się wydarzenia i warsztaty dla rodzin z niepełnosprawnościami orazPunkt recepcyjny dla osób z niepełnosprawnościami oraz szczególnymi potrzebami w Krakowiez pobytem i wyżywieniem dla ukraińskich rodzin z niepełnosprawnościami do 30 dób.
Kluczowe formy wsparcia
Każdy człowiek w innym stopniu konfrontuje się ze stresem spowodowanym koniecznością odnalezienia się w nowej sytuacji i ułożenia sobie życia w nowym miejscu pobytu. Szczególny problem z poradzeniem sobie w nowej sytuacji mają jednak osoby z grup wrażliwych, znajdujące się dodatkowo w trudniejszym położeniu ze względu na sytuację zdrowotną albo osobistą. Jak im pomagać?
Bardzo popularnymi formami wsparcia są darmowe infolinie obsługiwane w języku ukraińskim oraz rosyjskim. Konsultanci udzielają potrzebującym informacji na temat dostępnych form pomocy oferowanych przez organizacje, urzędy czy placówki. Pracownicy w jak najlepszy sposób starają się wesprzeć uchodźców. Pomaga im w tym dobry przepływ informacji. Jeśli go brakuje, blokuje to możliwość pełnowymiarowej pomocy.
Inną cenną formą wsparcia, jaką oferują niektóre organizacje, urzędy i placówki są asystenci językowi i kulturowi pomagający w rozwiązaniu konkretnych problemów uchodźcom, którzy nie znają języka polskiego i mają trudność w odnalezieniu się w rzeczywistości prawnej i kulturowej kraju goszczącego.
Infolinia
Stowarzyszenie Mudita od pierwszych dni wojny uruchomiło infolinię pomocową dla osób z niepełnosprawnościami z Ukrainy. Do tej pory, niemalże 1,5 roku od rozpoczęcia działania infolinii, otrzymaliśmy prawie 2300 zgłoszeń od osób z niepełnosprawnościami z Ukrainy bądź ich rodzin. Najczęstsze sprawy, z którymi zgłaszają się osoby dzwoniące na infolinię to:
- pomoc w znalezieniu wsparcia finansowego na żywność i leczenie,
- informacja na temat tego, gdzie można szukać bezpłatnego (w ramach programu „40 zł za dobę”) bądź niedrogiego zakwaterowania,
- pomoc w umówieniu się do lekarza,
- informacja o procedurze uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności w Polsce,
- pomoc w transporcie (ostatnio również prośby o znalezienie transportu do Ukrainy – powroty do domu w bezpieczniejszych rejonach Ukrainy),
- informacje gdzie szukać pracy,
- prośby o wsparcie w znalezieniu tłumacza, sprzętu medycznego, czy asystenta, który pomoże w podróży.
Niektóre osoby nadal poszukują podstawowych rzeczy: żywności, odzieży i przedmiotów użytku domowego.
Mobilne Asystentki
Wśród grup wrażliwych są osoby, które potrzebują większego wsparcia i sama pomoc informacyjna nie jest wystarczająca. Chodzi głównie o osoby uchodźcze z niepełnosprawnościami, problemami zdrowotnymi (również natury psychicznej). Czasem także zdrowe osoby, będąc w kryzysie, nie są w stanie poradzić sobie samodzielnie. W takich przypadkach niezbędna staje się pomoc asystenta ze znajomością języka kraju goszczącego, który fizycznie będzie mógł wesprzeć taką osobę.
W Stowarzyszeniu Mudita od stycznia 2023 działają dwie „Mobilne Asystentki” – jedna w Warszawie i jedna w Krakowie. Do czerwca bieżącego roku wsparły beneficjentów naszego Stowarzyszenia 344 razy w Warszawie i 253 razy w Krakowie.
Najczęstsze zadania asystentek to:
- umawianie i towarzyszenie beneficjentom podczas wizyt u lekarzy,
- tłumaczenie i wypełnianie dokumentów dla komisji orzekającej o niepełnosprawności,
- pomoc w urzędzie w uzyskaniu numeru PESEL i w odzyskaniu statusu UKR,
- pomoc w składaniu wniosków i różnego rodzaju dokumentów,
- pomoc w dojeździe do umówionego miejsca w celu załatwienia sprawy,
- pomoc informacyjna (wytłumaczenie zasad działania rozwiązań systemowych w polskich realiach oraz różnic kulturowych między Ukrainą i Polską)
Zalety asystentury: komfort uchodźców i wsparcie w komunikacji
Beneficjenci chętnie korzystają z pomocy asystentów, ich obecność jest gwarancją komfortu psychicznego, mniejszego stresu i otrzymania potrzebnego wsparcia. Pomoc asystentów minimalizuje u beneficjentów obawy związane z barierą językową oraz nową sytuacją życiową, w której się znaleźli. Powszechne zastosowanie takiego rozwiązania zaoszczędziłoby wielu nieporozumień, skróciło czas załatwiania spraw oraz pozytywnie wpłynęło na relacje społeczne między obywatelami Polski a osobami z doświadczeniem uchodźczym. Niejednokrotnie beneficjenci zwracają się po raz kolejny o udzielenie wsparcia, prosząc asystentów o pomoc przy kolejnych spotkaniach w urzędzie i u lekarzy, a także przekazują innym osobom z niepełnosprawnościami z Ukrainy informację o możliwości skorzystania z takiego wsparcia. Dzięki zatrudnieniu na stanowisku asystentek osób, które są obywatelkami Ukrainy, od dłuższego czasu mieszkającymi w Polsce, beneficjenci czują się dobrze zrozumiani, a ich potrzeba poczucia bezpieczeństwa jest zaspokojona.
Głównymi profitami działania asystentury dla osób uchodźczych z grup wrażliwych (i nie tylko) są: znaczny wzrost komfortu psychicznego i fizycznego beneficjentów (dzięki samej obecności asystentki) i wsparcie lekarzy/rehabilitantów/urzędników w komunikacji werbalnej. Przekłada się to na możliwość lepszej współpracy z beneficjentami, a także wzrost liczby pozytywnie rozwiązanych spraw beneficjentów, którzy nie władają językiem polskim. Takie formy wsparcia są szczególnie ważne dla nowoprzybyłych do Polski osób z niepełnosprawnościami z Ukrainy.
Podsumowując, wsparcie informacyjne przekazywane osobom z Ukrainy w większości przypadków jest wystarczającą pomocą dla osób z doświadczeniem uchodźczym, jednak dla części osób, które dodatkowo stawiają czoła także innym problemom w sytuacji uchodźstwa niezbędne jest dodatkowe wsparcie w postaci asystentów językowo-kulturowych, aby takie osoby mogły w ogóle funkcjonować albo funkcjonować lepiej w naszym kraju, ponieważ bez tej pomocy same nie potrafią rozwiązać swoich problemów i skorzystać z możliwości dostępnych w Polsce.
- Program pomocy osobom uchodźczym z niepełnosprawnościami realizowany przez Stowarzyszenie Mudita jest współfinansowany przez Polską Akcję Humanitarną oraz CARE.
AUTORKA
Anna Romanko
Koordynatorka ukraińskiego programu
dla rodzin uchodźczych z niepełnosprawnościami
Stowarzyszenie Mudita
https://stowarzyszeniemudita.pl/