Jak możemy przeczytać w raporcie ACAPS, na dzień 10 października 2023 r. w Polsce przebywało prawie 959 000 uchodźców z Ukrainy. Spośród nich 957 176 miało status ochrony czasowej. Jedna piąta uchodźców, z którymi przeprowadzono wywiady w Polsce między październikiem 2022 r. a październikiem 2023 r. stwierdziło, że odwiedziło Ukrainę od początku konfliktu, głównie w celu odwiedzenia krewnych, uzyskania dokumentów, sprawdzenia majątku, sprawdzenia sytuacji na miejscu i uzyskania dostępu do opieki zdrowotnej. W październiku 2022 r. pojawiły się doniesienia, że niektórym ukraińskim uchodźcom w Polsce cofnięto status ochrony czasowej, mimo że nadal spełniają kryteria ochrony. Dokładna liczba dotkniętych uchodźców nie jest znana, ale mogło to dotyczyć kilku tysięcy osób. Kwestia ta została zgłoszona Rzecznikowi Praw Obywatelskich i organizacjom pozarządowym, a następnie została podniesiona przez UNHCR. Pojawiły się również doniesienia, że niektórzy uchodźcy, którzy nie spełniają kryteriów prawnych do odebrania im ochrony, przestali otrzymywać świadczenia rodzinne, w tym ci, którzy nie opuścili Polski.
Najważniejsze wnioski
ACAPS szacuje, że kilka tysięcy uchodźców z Ukrainy korzystających z ochrony czasowej w Polsce utraciło ten status bez spełnienia prawnych kryteriów do jego cofnięcia. Dzieje się tak, gdy podróżują oni na Ukrainę na mniej niż 30 dni, ale nie udowadniają Straży Granicznej, że dalej podlegają ochronie po powrocie. Odpowiedzialność za przedstawienie dowodów spoczywa na samych uchodźcach, z których wielu nie jest świadomych tego obowiązku. Dane Straży Granicznej dotyczące powodu wjazdu są wykorzystywane do ustalenia, czy dana osoba jest nadal objęta ochroną tymczasową a niepotwierdzenie tego przez Straż Graniczną skutkuje jej utratą. A to oznacza, że okres pobytu w Polsce ulega zmianie (zazwyczaj jest skrócony do maksymalnie 90 dni), a uchodźcy z Ukrainy tracą prawo do powszechnych świadczeń rodzinnych, bezpłatnej opieki zdrowotnej i prawa do pracy bez zezwolenia na pracę. Wielu uchodźców z Ukrainy dowiaduje się o tym fakcie, dopiero gdy próbują uzyskać dostęp do opieki zdrowotnej lub gdy ich świadczenia rodzinne zostają cofnięte.
Pobierz raport
ACAPS to niezależna organizacja, której misją jest pomoc pracownikom organizacji humanitarnych, fundraiserom i darczyńcom podejmować bardziej świadome decyzje i skuteczniej reagować na katastrofy. Zbierają i analizują dane dotyczące pomocy humanitarnej nie tylko w Ukrainie, ale i w innych regionach objętych konfliktem (np. w Jemenie, Afganistanie czy Palestynie). Więcej informacji o utracie „statusu UKR” i świadczeń społecznych przez uchodźców z Ukrainy przebywających w Polsce przeczytasz w raporcie, który jest do pobrania poniżej.