Wśród ukraińskich uchodźców, którzy przekroczyli granicę Rzeczypospolitej Polski po 24 lutego, znalazły się także osoby z niepełnosprawnościami. Są oni szczególną grupą, która wymaga szerokiego wsparcia informacyjnego w związku ze swoim stanem zdrowia.
PESEL — kluczowa kwestia
Jak wiemy, numer PESEL umożliwia uchodźcom staranie się o różnego rodzaju świadczenia socjalne czy inne formy pomocy (np. zamieszkanie w punkcie recepcyjnym). W przypadku uchodźców z niepełnosprawnościami jest to niezbędny dokument w procesie potwierdzania statusu osoby z niepełnosprawnością oraz otrzymania pomocy medycznej.
Potwierdzenie statusu osoby z niepełnosprawnością
Uchodźca nie może legitymować się ukraińskim orzeczeniem o niepełnosprawności. Konieczne jest wyrobienie polskiej wersji dokumentu. Ten proces składa się to z następujących kroków:
- Zwrócenie się do Miejskiego/Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w miejscu pobytu z wnioskiem o potwierdzenie statusu osoby z niepełnosprawnością.
- Wniosek powinien zawierać:
- dokumentację medyczną, w tym zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, wydane nie wcześniej niż na 30 dni przed dniem złożenia wniosku;
- dokumenty, które mogą mieć wpływ na ustalenie stopnia niepełnosprawności np. konsultacje specjalistyczne, opinie psychologiczno-pedagogiczne;
- druki formularzy Karty Usługi SZ-1, SZ-2, SZ-3, SZ-4, SZ-5 (dostępne po wyszukaniu tutaj).
- Wszystkie elementy wniosku muszą być w języku polskim, ukraińskojęzyczna wersja jest potrzebna tylko do wglądu. W przypadku dokumentacji medycznej — jej tłumaczenia musi dokonać tłumacz przysięgły.
- W przypadku braku dokumentacji medycznej konieczne będzie wszczęcie od nowa procedury mającej na celu ustalanie przyczyny i istnienia niepełnosprawności, a także jej stopnia.
- W sytuacji gdy osoba z niepełnosprawnością jest niepełnoletnia, w jej imieniu wniosek składa jej rodzic/opiekun prawny (w rozumieniu prawa polskiego).
- Czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosku to ok. 3-4 tygodnie.
- Od decyzji Miejskiego/Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności można się odwołać do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności — termin wynosi 14 dni od otrzymania decyzji.
➡️ Dodatkowe wskazówki dla osób z niepełnosprawnością z Ukrainy przebywających za granicą
Pomoc dla uchodźców z niepełnosprawnościami — lista organizacji
Stowarzyszenie Mudita
- Oferuje noclegi dla osób z niepełnosprawnościami oraz ich najbliższej rodziny. Punkty recepcyjne znajdują się w Krakowie (można przebywać maksymalnie 30 dni) oraz w Warszawie (maksymalnie 7 dni). Dodatkowo jest możliwość bezpłatnego posiłku dwa razy na dzień, transportu na badania do szpitala, pomocy informacyjnej, nauki języka polskiego i zajęć dla dzieci.
- Infolinia (+48 539 866 471) przeznaczona dla uchodźców z niepełnosprawnościami — tutaj otrzymasz odpowiedź pytania z zakresu spraw medyczno-administracyjnych.
- Grupy wzajemnego wsparcia to spotkania w gronie osób z niepełnosprawnościami — nie są to grupy terapeutyczne (chociaż jest na nich psycholog), a ich głównym celem jest integracja.
Fundacja Alivia
- Za pomocą kontaktu przez Viber (+48 789 414 406) mogą otrzymać wsparcie pacjenci onkologiczni — z leczeniem nowotworu i spraw formalnych w tym zakresie.
Fundacja SYNAPSIS
- Fundacja wspiera osoby z autyzmem i ich rodziny. Istnieje możliwość otrzymania pomocy psychologicznej dla rodzin uchodźców z osobami w spektrum autyzmu, wsparcia informacyjnego dla osób prywatnych i organizacji/instytucji przyjmującym rodziny uchodźców z osobami w spektrum, doraźne konsultacje psychiatryczne, opracowywanie zindywidualizowanych programów terapii do realizacji w miejscach pobytu, wsparcie przy załatwianiu spraw formalnych, przygotowanie informacji w języku ukraińskim i rosyjskim dotyczących rozwiązań prawnych/systemowych i miejsc, w których można uzyskać pomoc. Kontakt odbywa się drogą mailową: pomocdlaukrainy@fundacja-synapsis.
Fundacja Opatrzność
W ramach prowadzonych działań fundacja zapewnia wszystkim głuchym, który przybyli do Polski z Ukrainy po 24 lutego 2022 roku:
- pomoc tłumacza ukraińskiego języka migowego on-line (wideoinfolinia — skype: DeafUkriana);
- pomoc w wypełnianiu dokumentów i załatwianiu spraw urzędowych i osobistych. W tych sprawach możesz przyjść do biura Fundacji w Warszawie ul. Białostocka 4 lub skontaktować się z Lesią Lupookovą tel. 725 317 924;
- kurs Polskiego Języka Migowego (PJM) oraz podstaw język polskiego;
- poradnictwo i wsparcie psychologiczne oraz doradztwo zawodowe i pomoc w znalezieniu pracy.
Aby skorzystać z proponowanego wsparcia, konieczne jest wypełnienie formularza, który znajduje się na stronie: przejdź do formularza
Fundacja AVALON
- W ramach działalności Centrum Pomocy Uchodźcom z Niepełnosprawnościami organizacja przewiduje następujące formy pomocy: bezpłatna rehabilitacja, stworzenie subrachunku — zbiórka kosztów na potrzeby osoby, bezpłatna infolinia (790 688 222) oferująca kompleksowe wsparcie z dofinansowaniem: kosztów bieżących, rehabilitacji, transportu, niezbędnego sprzętu medycznego.
Polski Związek Głuchych
- Na ich stronie internetowej (link powyżej) są dostępne najważniejsze informacje dla uchodźców z Ukrainy w języku migowym (polski i rosyjski język migowy).
- Pomagają na bieżąco głuchym, a kontakt jest możliwy w zależności od potrzeb komunikacyjnych:
- e-mail: [email protected] lub [email protected], wideoinfolinia (skype: DeafUkraine) – dla uchodźców (ukraiński język migowy / polski język migowy / język polski).
- What’s App, Viber, Telegram i SMS (numery telefonów: 783 729 144, 724 028 395) – dla uchodźców i darczyńców (polski język migowy i międzynarodowy migowy).
- Messenger – dla darczyńców w języku polskim i w polskim języku migowym (nagrać film i wysłać).
Fundacja SMA
- Fundacja prowadzi Centrum Kontaktowe dla chorych na rdzeniowy zanik mięśni. Można tutaj zwrócić się za informacjami związanymi z wyjazdem do Polski, w tym dokumentacją, która pozwoli na leczenie rdzeniowego zaniku mięśni w Polsce, przekroczenie granicy, zorganizowanie mieszkania w trybie pilnym, pomoc w transporcie, sprzęt medyczny i rehabilitacyjny.
- Kontakt — email: [email protected]; formularz zgłoszeniowy, telefon +48 22 120 1750
Iron Help
- Stowarzyszenie “Jedna Chwila” wraz z Polską Misją Medyczną opracowało specjalistyczny program skierowany do 350 osób z niepełnosprawnością i po amputacjach, które ucierpiały w wyniku wojny w Ukrainie. Możliwe będzie skorzystanie z 10-dniowych obozów sportowo-rehabilitacyjnych; programu treningowego, który pomoże w codziennym funkcjonowaniu z protezą; zajęć sportowych (prowadzonych m. in. przez paraolimpijczyków); opieki psychologicznej oraz doradztwa zawodowego.
- Aby zgłosić chęć udziału w programie „Iron Help”, należy skontaktować się ze Stowarzyszeniem „Jedna Chwila” poprzez adres e-mail: [email protected].
Refundacja leków
Wszystkim uchodźcom z Ukrainy mającym numer PESEL przysługuje refundacja leków. Listę takich środków medycznych udostępnia Minister Zdrowia — znajdują się tam m.in. leki na stwardnienie rozsiane, czy leczenie nowotworów. Więcej informacji w tym zakresie można otrzymać na ukraińskojęzycznej infolinii NFZ (800190590) bądź w najbliższej aptece.
Szkolnictwo uchodźców z niepełnosprawnościami
W przypadku dzieci z niepełnosprawnościami należy zwrócić się do dyrektora przedszkola, szkoły lub poradni psychologiczno-pedagogicznej z prośbą o pomoc w przygotowaniu wniosku o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Posiadanie orzeczenia nie ma wpływu na to, do jakiego przedszkola lub szkoły dziecko uczęszcza. Dzieci z niepełnosprawnościami uczą się w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, integracyjnych lub specjalnych. O wyborze przedszkola lub szkoły decydują rodzice. Dyrektorzy organizują naukę i wsparcie psychologiczno-pedagogiczne dostosowane do możliwości i potrzeb dziecka. W przypadku szkół i placówek specjalnych warunkiem przyjęcia dziecka jest posiadanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych. W przeprowadzanych badaniach i wywiadach z dziećmi, które nie komunikują się w języku polskim, wskazane jest korzystanie z pomocy osoby władającej językiem kraju pochodzenia dzieci i uczniów. Zespół orzekający wydaje orzeczenie, np. o potrzebie kształcenia specjalnego, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia złożenia wniosku przez rodzica dziecka/ucznia.
Zasady zatrudnienia
- Niepełnosprawność nie może być powodem dyskryminacji przy zatrudnieniu!
- Czas pracy nie może wynosić więcej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo – zaś w przypadku stopnia umiarkowanego lub znacznego nie może przekraczać 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo. Nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia miesięcznego.
- Brak możliwości pracy w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
- Prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę bądź wypoczynek (15 minut, wliczany do czasu pracy).
- Osobie ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym.